Umowa przewozu jest umową konsumencką o świadczenie usług i zawierana jest z reguły z chwilą wejścia do autobusu. Jest to umowa grupowa o charakterze kontraktu odpłatnego dwustronnie zobowiązującego (tzw. umowa adhezyjna). Stronami umowy przewozu są pasażer i przewoźnik. W kodeksie cywilnym wyróżnia się przewóz osób oraz przewóz rzeczy.

Zgodnie z treścią art. 776 kodeksu cywilnego w przypadku przewozu osób przewoźnik obowiązany jest do zapewnienia podróżnym odpowiadających rodzajowi transportu warunków bezpieczeństwa i higieny oraz takich wygód, jakie ze względu na rodzaj transportu uważa się za niezbędne. Przewoźnik odpowiada także za bagaż przewożony przez podróżnego oraz za szkody, które wynikają z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika. Roszczenia z umowy przewozu przedawniają się po upływie roku od dnia wykonania przewozu lub dnia, w którym miał być wykonany.

W ramach umowy przewozu:

• pasażer ma obowiązek zakupu (oraz ew. skasowania) biletu, co pozwala mu na podróżowanie po określonej trasie i w określonym czasie,
• przewoźnik ma obowiązek zapewnienie bezpiecznego i wygodnego przejazdu. Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za kierowcę, ma prawo wezwać policję lub straż miejską, usunąć osobę/pasażera ze środka transportu, a nawet skierować środek transportu na posterunek policji.

Podstawowym zobowiązaniem przewoźnika jest transport osób na określonej trasie. Warto przy tym pamiętać, że korzystanie z biletów czasowych w środkach transportu nie oznacza, że pasażer ma prawo przebywać w środku transportu przez określony na bilecie czas np. 40 minut, ale ma prawo korzystać ze środka transportu na danym odcinku trasy przez taki czas, na jaki planowany jest przez przewoźnika czas przejazdu, co oznacza, że w przypadku korków lub opóźnień z winy przewoźnika pasażer może pozostać w środku transportu tak długo jak w rozkładzie jazdy przewidziany jest przejazd z punktu A do punktu B, jeżeli pasażer ma wykupiony na ten czas bilet. Jeśli trasa według rozkładu powinna zająć 40 minut to przewoźnik ma obowiązek zapewnić nam dojazd do miejsca docelowego nawet, jeżeli w wyniku korków przejazd będzie trwał 60 minut.

Mediacja to próba doprowadzenia do ugodowego, satysfakcjonującego strony rozwiązania sporu na drodze dobrowolnych negocjacji prowadzonych przy udziale trzeciej osoby, neutralnego i bezstronnego mediatora np. adwokata, który wspiera przebieg negocjacji, łagodzi powstające napięcia i pomaga w dojściu do porozumienia.

Uczestnicy mediacji dobrowolnie biorą udział w mediacji, na pierwszym spotkaniu obowiązkiem mediatora jest odebranie od stron dobrowolnej zgody na mediację. Strony mogą wycofać się na każdym etapie postępowania mediacyjnego. Mediator nie może wywierać żadnej presji, aby nakłonić strony do udziału w mediacji. Jednocześnie wiąże się to z przystąpieniem do mediacji w dobrej wierze i dobrowolnym wypełnianiem wszystkich przyjętych na siebie w trakcie mediacji zobowiązań.

Warto wspomnieć, że od 2011 r. istnieje powołane przy Naczelnej Radzie Adwokackiej Centrum Mediacyjne. W ramach tej instytucji doświadczeni adwokaci pełnią funkcje mediatorów w różnych postępowaniach (cywilnych, karnych, ubezpieczeniowych).

Link: http://centrummediacji.nra.pl/

Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego przestępstwa, nie udzielił pomocy w trudnej sytuacji, przy czym musi ona mieć miejsce po zawarciu umowy darowizny. Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności musi być bardzo mocno uzasadnione. Jest to czynność nadzwyczajna.

Należy pamiętać, że:

• czyn lub zaniechanie będący przejawem rażącej niewdzięczności musi być wymierzony bezpośrednio, lub pośrednio w darczyńcę,
• zarówno działanie, jak i zaniechanie musi być rażącym naruszeniem norm społecznych i rodzinnych, m.in.  przemoc fizyczna (np. pobicie), znęcanie się, nieudzielenie pomocy, mimo oczywistych możliwości,  nie wypełnianie obowiązku alimentacyjnego mimo oczywistych możliwości, zaniedbanie, w przypadku osoby nieporadnej (np. schorowanej), przemoc psychiczna, poważne pomówienie – np. złożenie fałszywego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, publiczne, lżenie, oszustwo (na dużą skalę), kradzież.

Spadkodawca może rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci jedynie przez testament. Kodeks cywilny przewiduje formę testamentu własnoręcznego w art. 949 kc, określając przy tym trzy warunki takiego testamentu:

1) testament musi być spisany w całości pismem ręcznym przez spadkodawcę,

2) testament musi być podpisany przez spadkodawcę,

3) co do zasady testament powinien być opatrzony datą.

Musimy pamiętać, że testament własnoręczny musi być napisany przez spadkodawcę w całości pismem ręcznym oraz przez niego podpisany. Aby testament był ważny musimy, więc cały testament napisać odręcznym pismem oraz podpisać go w sposób umożliwiający identyfikacje spadkodawcy (najlepiej podać imię i nazwisko).

Przy sporządzaniu testamentu własnoręcznego niedozwolone jest:

• napisanie testamentu na komputerze, a następnie wydrukowanie i podpisanie go,
• napisanie testamentu na maszynie do pisania, a następnie podpisanie go,
• sporządzenie testamentu w wersji elektronicznej,
• opatrzenie testamentu faksymile.

Data co do zasady nie jest koniecznym elementem testamentu własnoręcznego, choć z ostrożności najlepiej w testamencie za każdym razem podać datę jego sporządzenia.

Prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania zostało zagwarantowane w art. 42 Konstytucji RP, jako wartość o podstawowym znaczeniu dla istnienia państwa prawnego.

Obrońca w postępowaniu karnym

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 lutego 2004 r. (sygn. akt SK 39/02) wskazał, iż Obrońca jest pełnomocnikiem oskarżonego, jego procesowym przedstawicielem, a jego głównym zadaniem jest ochrona oskarżonego w taki sposób, by cel procesu karnego osiągnięty został z zagwarantowaniem prawa do obrony. Charakter działań obrońcy determinowany jest interesem prawnym oskarżonego, dla którego ochrony przepisy procedury karnej przewidują szereg koniecznych uprawnień.

Już na etapie postępowania przygotowawczego można wnioskować o ustanowienie obrońcy z urzędu, który zostanie wyznaczony, jeżeli podejrzany wykaże, że nie może ponieść kosztów obrony, a na etapie postępowania sądowego od 1 lipca 2015 roku oskarżony może zawsze żądać wyznaczenia obrońcy bez względu na stan majątkowy oskarżonego. Oskarżony może zażądać obrońcy z urzędu także tylko do konkretnych czynności w postępowaniu. W takiej sytuacji sąd kończąc postępowanie dokona oceny czy sytuacja majątkowa oskarżonego uzasadnia zwolnienie go z kosztów postępowania czy też zobowiąże go do pokrycia kosztów obrońcy. W razie uniewinnienia oskarżonego lub umorzenia wobec niego postępowania, koszty procesu, w tym koszty obrony w sprawach z oskarżenia publicznego poniesie Skarb Państwa.

Sąd ma obowiązek ustanowienia dla oskarżonego obrońcy z urzędu, jeżeli:

• nie ukończył 18 lat,
• jest głuchy, niemy lub niewidomy,
• zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem nie była w czasie popełnienia tego czynu wyłączona lub w znacznym stopniu ograniczona,
• zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy stan jego zdrowia psychicznego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny,
• w sytuacji gdy postępowanie przeciwko oskarżonemu, któremu zarzuca się popełnienie zbrodni, toczy się przed Sądem Okręgowym.

Pełnomocnik z urzędu

Bezpłatnej pomocy profesjonalnego pełnomocnika jest możliwe nie tylko w postępowaniu karnym. Można uzyskać pomoc adwokata ustanowionego z urzędu także w przypadku spraw cywilnych niezależnie od tego, czy strona uzyskała zwolnienie z kosztów sądowych.

Ustanowienie adwokata z urzędu dla osoby fizycznej następuje na wniosek tej osoby. O możliwości przyznania pełnomocnika z urzędu decyduje stan majątkowy strony, która nie może ponieść tych kosztów bez uszczerbku dla siebie i swojej rodziny. Natomiast niezależnie od stanu majątkowego pełnomocnika z urzędu sąd może przyznać na wniosek strony, gdy uzna to za konieczne np. w sytuacji takiej zawiłości sprawy, która przekracza możliwości strony do samodzielnego występowania w postępowaniu sądowym. Wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu można złożyć w każdym momencie postępowania oraz przed złożeniem pozwu.

We wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu należy wskazać:

• żądanie ustanowienia adwokata z urzędu
• wskazanie jakiej dokładnie sprawy dotyczy wniosek
• wskazanie, że sprawa jest na tyle skomplikowana, że strona samodzielnie nie jest w stanie poradzić sobie z jej prowadzeniem
• wskazanie, że ze względu na stan majątkowy strony strona sama nie może zapłacić pełnomocnikowi wynagrodzenia.

Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o stanie materialnym, którego formularz dostępny jest tu: https://bip.ms.gov.pl/Data/Files/_public/bip/sprawy_cywilne/rozporzadzenie_ministra_sprawiedliwosci_z_dnia_26_lutego_2014_poz_340.pdf 

Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszeniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników – stanowi tak art. 94 § 2 Kodeksu pracy.

W orzecznictwie Sadu Najwyższego przyjęto, ze powyższe przesłanki mobbinguj muszą być́ spełnione łącznie i powinny być́ wykazane przez pracownika, który z tego faktu wywodzi skutki prawne.

Na pracowniku też spoczywa ciężar udowodnienia, ze wynikiem nękania (mobbinguj) był rozstrój zdrowia (wyrok Sadu Najwyższego z dnia 5 października 2007 r., II PK 31/07).

W powszechnej świadomości przebija się̨ zdanie, iż̇ termin półroczny jest konieczny, aby mówić́ o spełnieniu omawianej przesłanki mobbingu. Nie jest możliwe sztywne wskazanie minimalnego okresu niezbędnego do zaistnienia mobbingu, tym bardziej ze także w jeżyku naturalnym długotrwałość́ oznacza długi, lecz bliżej nieokreślony czas.

Pracodawca może w analogiczny sposób wskazywać́ swoim pracownikom na działania niepożądane w zakładzie pracy. Zamieszczając w materiałach informacyjnych dotyczących zjawiska mobbingu katalog działań́, które uznawane zostaną̨ za mobbing.

Jak odróżnić mobbing od dyskryminacji? Podstawową cechą odróżniającą te zjawiska jest ich długotrwałość́ i uporczywość́. Działania dyskryminacyjne mogą być jednorazowe. Często, gdy mowa jest o mobbingu to mamy na myśl terror psychiczny w miejscu pracy, który angażuje wrogie nastawienie, obelgi, wyzwiska, pomówienia, oszczerstwa, krzyki itd.

Zgodnie z art. 94 § 1 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać́ lobbingowi. Ustawodawca nie wskazał jednak  przykładowego katalogu sposobów na zwalczanie tego niepożądanego zjawiska. W związku z powyższym problem ten budzi wiele wątpliwości i kontrowersji.

Natomiast, dyskryminacja to nierówne traktowanie, wybiórczą ocenę i taktowana jest, jako przeciwieństwo równouprawnienia. Podstawą takiego nierównego, nieuzasadnionego i niesprawiedliwego traktowania nie są indywidualne cechy osobowe lub zachowanie jednostki, ale jej przynależność do określonych kategorii lub grup. Jednostki podlegają dyskryminacji ze względu na konkretne cechy biologiczne, niezależne od jednostki takie jak: płeć, wiek, kolor skóry, wygląd, pochodzenie etniczne lub narodowe, orientację seksualną, przynależność́ klasową, pozycję społeczną, sytuację życiową, światopogląd etc.

Dyskryminacja jest zjawiskiem złożonym i wieloaspektowym. Cechami dyskryminacji są:

• systematyczność działań,
• celowość́ działań́,
• podstawą jest posiadanie przez daną osobę czy grupę określonej cechy,
• raz zapoczątkowana nierówność ma tendencję do pogłębiania się (mniejsze możliwości dostępu do dóbr w jednej dziedzinie pociągają̨ za sobą̨ deprywację w innych sferach zżycia),
• wynika z określonych emocji = postawy lub określonej wiedzy = stereotypu (oparte na oparte jedynie na nieprzychylnym nastawieniu i uprzedzeniach ze względu na rzeczywiste, bądź najczęściej, domniemane cechy),
• jest aktem stwierdzalnym za pomocą określonych, zobiektywizowanych wskaźników takich jak dane statystyczne.

Za opóźnienie pociągu powyżej 60 minut należy się odszkodowanie od przewoźnika niezależnie od przyczyny zrealizowania kursu niezgodnie z rozkładem jazdy (dotyczy określonych kategorii pociągów). Natomiast wszyscy pasażerowie wszystkich pociągów mogą dochodzić odszkodowania z tytułu naprawy szkody spowodowanej opóźnieniem pociągu.

Zgodnie z treścią art. 17 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1371/2007 dotyczącego praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym minimalna kwota rekompensaty wynosi:

• 25% ceny biletu jednorazowego w przypadku opóźnienia wynoszącego od 60 do 119 minut,
• 50% ceny biletu jednorazowego w przypadku opóźnienia wynoszącego 120 minut lub więcej.

Odszkodowanie należy się, jeżeli pociąg do stacji docelowej dotarł z opóźnieniem powyżej 60 minut a pasażer wystąpił do przewoźnika z reklamacją pisemną wysłaną pocztą lub dostarczoną w kasie biletowej przewoźnika lub jego partnera.

Kolej ma obowiązek zrealizować odszkodowanie w formie bonu zniżkowego na zakup biletu (25% lub 50%), a jeśli pasażer żąda gotówki to ma obowiązek wypłacić ją lub przelać na konto ewentualnie przekazem pocztowym.

Minimalne odszkodowanie wynosi 4 Euro..

Niezależnie od powyższego pasażerom należą się także odszkodowania za szkodę „jaką poniósł podróżny wskutek opóźnionego przyjazdu lub odwołania regularnie kursującego środka transportowego”. Warto pamiętać, że na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 grudnia 2008 r. (sygn. K 37/07) utraciła ważność końcowa część ww. przepisu, tj. fragment „jeżeli szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika”. Ewentualne powoływanie się przez przewoźnika na brak winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa będzie bezpodstawne.

Pasażer musi udowodnić wysokość poniesionej straty, a w przypadku odmowy wypłaty odszkodowania może wystąpić ze skargą do Urzędu Transportu Kolejowego lub do sądu (po wyczerpaniu drogi reklamacyjnej).

Każda osoba fizyczna, która zawiera umowę przez Internet lub na odległość, a umowa nie ma związku z jego działalnością gospodarczą lub zawodową może w terminie 14 dni odstąpić od umowy i nie ponosić z tego tytułu żadnych konsekwencji. Nie trzeba nawet podawać żadnych przyczyn decyzji. Sprzedawca może obciążyć wyłącznie kosztami transportu np. kurierem, jeśli konsument wybrał go zamiast zwykłej przesyłki Pocztą Polską, kosztami odesłania rzeczy, kosztami spełnionej usługi proporcjonalnie do wykorzystanej części.

W pozostałych przypadkach możliwość odstąpienia od umowy musi wynikać z treści umowy lub przepisu prawnego. Pamiętaj jednak, że zasadą jest wykonywanie zawartej umowy i nie zawsze będziesz uprawniony/uprawniona do odstąpienia od umowy.

Zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych organizator turystyki (biuro podróży) odpowiada za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy o świadczenie usług turystycznych, co może obejmować także szkodę niemajątkową klienta w postaci zmarnowanego urlopu.

Jest to następstwo uchwały Izby Cywilnej Sądu Najwyższego (III CZP 79/2010) z dnia 19 listopada 2010 roku oraz orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości interpretującego art. 5 dyrektywy 90/314/EWG.

Orzecznictwo wprowadziło zasadę, że urlop i wypoczynek konsumenta jest dobrem samym w sobie, a utrata przyjemności z urlopu może być podstawą zadośćuczynienia. Wysokość takiego zadośćuczynienia jest jednak uznaniowa i określana jest w sposób zindywidualizowany (uzależniona od poziomu dyskomfortu odczuwanego przez konsumenta i od innych, indywidualnie ocenianych kwestii, jak np. fakt odbywania podróży poślubnej).

Jeżeli stwierdzimy nieprawidłowości związane z wykonaniem umowy o świadczenie usług turystycznych, powinniśmy niezwłocznie powiadomić o tym organizatora turystyki (biuro podróży) oraz wykonawcę usług zgodnie z formą określoną w umowie zawartej z biurem podróży. Reklamację związaną z wadliwym wykonaniem umowy należy złożyć w ciągu 30 dni od dnia zakończenia wycieczki (imprezy turystycznej). Odmowa uwzględnienia reklamacji wymaga od organizatora turystyki szczegółowego uzasadnienia stanowiska w formie pisemnej, a brak odpowiedzi w terminie 30 dni traktowane jest, jako uznanie reklamacji.

Nieuznanie reklamacji wiąże się z koniecznością dochodzenia roszczeń na drodze postępowania sądowego. Pamiętaj, że oprócz zadośćuczynienia możesz występować także o odszkodowanie, które należy się  za obniżenie jakości lub nieświadczenie usług zakupionych przez konsumenta.

Jeżeli odwołano Twój lot, odmówiono Ci wstępu na pokład samolotu albo Twój lot jest opóźniony o ponad 3 godziny na lotnisku docelowym, a wylatujesz z lotniska w Unii Europejskiej lub przylatujesz na teren Unii Europejskiej samolotem przewoźnika z UE lub z Islandii, Norwegii lub Szwajcarii musisz pamiętać, że przewoźnik lotniczy ma obowiązek spełnić Twoje roszczenia.

Jeżeli odmówiono Ci wejścia na pokład albo Twój lot został odwołany, to przewoźnik lotniczy musi zorganizować Ci podróż do miejsca docelowego innym, ale porównywalnym środkiem transportu, albo zwrócić Ci koszty biletu lub czasami zapewnić Ci bezpłatny transport do lotniska, z którego startowałeś.

Jeśli Twój lot opóźnia się ponad 5 godzin, to możesz domagać się zwrotu pieniędzy.

Pamiętaj! Linie lotnicze muszą informować Cię o Twoich prawach, o przyczynach opóźnienia ponad 2 godziny (lub 4 godziny, gdy lecisz na trasie ponad 3 500 km) oraz o przyczynach odwołania lotu lub odmowy wpuszczenia Cię na pokład samolotu.

W sytuacji, gdy odmówiono Ci przyjęcia na pokład, odwołano Twój lot lub Twój lot trwał ponad 3 godziny niż planowano do miejsca docelowego wskazanego na bilecie możesz domagać się odszkodowania od przewoźnika w wysokości (w zależności od długości lotu):

Lot w obrębie UE

• 1 500 km lub mniej – 250 EUR
• ponad 1 500 km – 400 EUR

Lot między lotniskiem w UE a lotniskiem poza UE:

• 1 500 km lub mniej – 250 EUR
• 1 500 – 3 500 km – 400 EUR
• ponad 3 500 km – 600 EUR

Przewoźnik może wypłacić Ci 50% ww. odszkodowania jeśli zaproponuje Ci alternatywny lot w podobnym terminie.

Pamiętaj! Nie dostaniesz odszkodowania, gdy lot odwołano z powodu złych warunków pogodowych (lub innych podobnych wyjątkowych okoliczności), poinformowano Cię odwołaniu lotu na 2 tygodnie przed datą lotu albo zaproponowano Ci inny lot na tej samej trasie w podobnym terminie. W takim przypadku przewoźnik musi zaproponować Ci zwrot kosztów biletu, zapewnienie dotarcia do miejsca docelowego w możliwie najkrótszym terminie lub zmianie rezerwacji na dowolny wskazany przez Ciebie termin.

Wystarczy, że wyślesz do linii lotniczej formularz skargi a w przypadku braku reakcji ze strony linii lotniczych kierujesz skargę do Urzędu Lotnictwa Cywilnego lub innego podobnego urzędu na terenie kraju, w którym miał miejsce incydent.